Dobre samopoczucie psychiczne u dzieci

Dobrostan psychiczny u dzieci obejmuje zarówno ich zdrowie psychiczne jak i emocjonalne; jest on tak samo ważny dla ich rozwoju jak zdrowie fizyczne. Dobre samopoczucie psychiczne (dobrostan) stwarza dzieciom najlepszą szansę, żeby wyrosnąć na zadbane, zdrowe osoby dorosłe potrafiące radzić sobie w codziennym życiu. Dowiedz się więcej o tym, co może wpływać na samopoczucie psychiczne dzieci i jak możemy im pomóc w zachowaniu równowagi psychicznej.

Neuraxpharm dostarcza rozwiązania, które naturalnie wspomagają dobrostan psychiczny dzieci. Po określeniu przez lekarza specjalnych potrzeb pacjentów może on zalecić produkt, który będzie dla nich odpowiedni.

 

Co może wpływać na dobrostan psychiczny dziecka?

Dobrostan psychiczny jest istotnym elementem ogólnego stanu zdrowia dzieci. Ma to bezpośredni związek z ich zdrowiem fizycznym i zdolnością do radzenia sobie w szkole, w związkach i ogólnie w życiu codziennym.

Na samopoczucie psychiczne dziecka może wpływać wiele czynników, takich jak życie rodzinne i szkolne oraz szeroko pojęte środowisko. Zdrowie psychiczne i fizyczne są ze sobą ściśle powiązane, a problemy z jednym z nich mogą niekorzystnie wpływać na drugie. Na przykład dziecko z obniżonym nastrojem może nie wychodzić z domu i nie bawić się z przyjaciółmi. A to z kolei prowadzi do niewykonywania ćwiczeń fizycznych potrzebnych do zachowania sprawności i zdrowia.

Główne rodzaje problemów, jakich doświadczają dzieci

Dzieci mogą doświadczać wielu różnych problemów związanych z samopoczuciem psychicznym i emocjonalnym, które mogą objawiać się obniżonym nastrojem, trudnościami z koncentracją, drażliwością, słabymi umiejętnościami towarzyskimi w kontaktach z przyjaciółmi i rodziną, oznakami stresu i wysokim poziomem zmartwień.

Czasami mogą to być oznaki złego stanu zdrowia psychicznego, które potencjalnie wpływają na zdolność dziecka do osiągania dobrych wyników w szkole i w życiu społecznym, negatywnie oddziałując na jego ogólne samopoczucie i radość z życia.

Potencjalny związek między zdrowiem fizycznym i psychicznym u dzieci

Istnieją ścisłe powiązania między zdrowiem fizycznym i psychicznym zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. 

W badaniach w szczególności pokazano potencjalny związek występujący między zdrowiem układu pokarmowego dzieci a ich zdrowiem psychicznym. Naukowcy twierdzą, że organizm ma dwa mózgi – jeden w głowie, a drugi w jelitach. Po zapłodnieniu oba rozwijają się z tego samego rodzaju tkanki (listka zarodkowego); następnie jedna część przekształca się w ośrodkowy układ nerwowy (mózg i rdzeń kręgowy), a druga w jelitowy układ nerwowy (jelita). Oba są kontrolowane przez te same hormony i neuroprzekaźniki; są połączone przez nerw błędny, dzięki któremu są w stałej komunikacji między sobą. To wyjątkowe połączenie nazywamy „osią jelito-mózg”.

Właściwości mikrobioty jelitowej (zespół mikroorganizmów żyjących w jelitach człowieka) mogą wpływać na rozwój mózgu, układu odpornościowego, płuc i proces wzrastania. Brak równowagi w populacji bakterii jelitowych wiąże się z występowaniem różnych chorób u dzieci i dorosłych, w tym autyzmu, zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, astmy oskrzelowej i alergii.

Serotonina, często nazywana „hormonem szczęścia”, jest jednym z najważniejszych neuroprzekaźników w regulacji i kontroli nastroju. Jelita wytwarzają około 95% serotoniny w organizmie, a zmiany stężeń tego hormonu wpływają zarówno na jelita, jak i na mózg.

W związku z istnieniem osi jelito-mózg, stres jest również związany ze zmianami składu mikroflory jelitowej. Oznacza to, że osoby żyjące w stresie mogą być bardziej podatne na ból, wzdęcia oraz innego rodzaju dolegliwości trawienne.

Zaburzenia równowagi mikroflory jelitowej mogą mieć rozległy wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne człowieka.

Niektóre dzieci doświadczają również tak zwanych „zaburzeń występujących pod postacią somatyczną”, w których odczuwają ból fizyczny lub niepokój, niezwiązany z jakimkolwiek zaburzeniem medycznym, wywołany stresem psychicznym lub emocjonalnym.

Bez względu na przyczynę, zły stan zdrowia fizycznego może uniemożliwić dzieciom udział w zajęciach, które lubią lub potęgować poczucie wyobcowania, potencjalnie wpływając na ich ogólne samopoczucie. Z kolei obniżony nastrój potencjalnie powoduje, że dzieci nie uczestniczą w zajęciach, które mogą poprawiać zdrowie fizyczne, a dzięki uwalnianiu endorfin również poprawiać samopoczucie.

Jakie są główne objawy u dzieci, na które należy zwracać uwagę?

U dzieci mogą występować takie same zaburzenia psychiczne jak u osób dorosłych, jednak objawy tych chorób są zazwyczaj inne. Większość objawów obejmuje utrzymujące się zmiany w zachowaniu dziecka.

Częste objawy złego samopoczucia psychicznego

Do sygnałów ostrzegawczych wskazujących na złe samopoczucie psychiczne dziecka należą:

  • istotne zmiany w zachowaniu i nastroju dziecka, zarówno w domu jak i w innych miejscach (np. w szkole lub u przyjaciół)
  • Senność lub problemy ze snem
  • Problemy z koncentracją
  • Drażliwość
  • Unikanie sytuacji i aktywności społecznych, które wcześniej sprawiały im przyjemność
  • Utrzymujące się uczucie smutku
  • Zmiany nawyków żywieniowych – w tym przyjmowanie zbyt dużych lub małych ilości jedzenia
  • Samookaleczanie się lub zaniedbywanie
  • Problemy w szkole, w tym wagary lub pogorszenie ocen
  • Częste bóle głowy lub brzucha
  • Zamartwianie się lub większa płaczliwość

Przyczyny i czynniki ryzyka

Podobnie jak u dorosłych, możliwe przyczyny i czynniki ryzyka złego samopoczucia psychicznego u dzieci mogą mieć podłoże genetyczne jak i środowiskowe.

Co może być przyczyną złego samopoczucia psychicznego u dzieci?

Słabe zdrowie psychiczne dziecka może mieć podłoże genetyczne, jeśli dany problem jest dziedziczny (występuje w rodzinie).

Wpływ na to może mieć również środowisko domowe dziecka. Na rozwój tego typu zaburzeń będą narażone szczególnie żyjące w ubóstwie lub cierpiące z powodu zaniedbania, przemocy domowej lub wykorzystywania.

Traumatyczne wydarzenia lub zmiany, takie jak narodziny nowego brata lub siostry, zmiana szkoły lub przeprowadzka, mogą również wywołać problemy u niektórych dzieci.

Czy istnieje grupa dzieci szczególnie zagrożona występowaniem zaburzeń samopoczucia psychicznego?

Problemy ze zdrowiem psychicznym u dzieci dotykają wiele rodzin, jednak niektóre z nich mogą być bardziej zagrożone ze względu na warunki życia lub czynniki zewnętrzne. Potencjalne czynniki ryzyka rozwoju tych zaburzeń u dzieci obejmują:

  • Doświadczenie traumatycznego wydarzenia, takiego jak śmierć bliskiego członka rodziny lub rozwód rodziców
  • Przewlekła choroba fizyczna
  • Rodzic z zaburzeniami psychicznymi lub nadużywający substancji psychoaktywnych
  • Zaniedbywanie lub wykorzystywanie
  • Prześladowanie (w szkole)
  • Problemy finansowe w domu, w tym złe warunki mieszkaniowe
  • Pełnienie funkcji opiekuna lub podobnej roli związanej z dużą odpowiedzialnością
  • Utrzymujące się problemy w szkole
Możesz być zainteresowany ...

Wspieranie dobrostanu psychicznego u dzieci

Dzieci ze złym samopoczuciem psychicznym powinny otrzymywać właściwe wsparcie, ponieważ jego skutki mogą mieć długotrwały wpływ na ich rozwój i szanse życiowe. Dzięki temu mogą lepiej radzić sobie z kwestiami, które sprawiają im problemy w domu, w szkole oraz w relacjach z przyjaciółmi i rodziną.

Jak możemy pomóc im w utrzymaniu dobrego samopoczucia psychicznego?

Większość dzieci żyje w pewnej społeczności, której członkowie – rodzina, przyjaciele, opiekunowie, nauczyciele oraz inne osoby, jak pielęgniarki szkolne – mogą zwracać uwagę na wszelkie znaki ostrzegawcze i zapewniać dziecku ogólne wsparcie psychiczne i emocjonalne.

Zapewniając dziecku pozytywne i satysfakcjonujące relacje w całej społeczności, możemy wesprzeć jego dobre samopoczucie psychiczne. Sposoby wspierania dzieci obejmują następujące elementy:

  • Słuchaj: pytaj dzieci o to, jak się czują i czy mają jakieś zmartwienia. Traktuj poważnie to, co mówią. Staraj się, żeby rozmowy o uczuciach i emocjach były normą.
  • Wspieraj: jeśli wydaje się, że dziecko ma trudności, staraj się pomóc mu w ich pokonaniu, a w razie potrzeby zwróć się z prośbą o wsparcie do innych osób (np. nauczycieli).
  • Zachęcaj: interesuj się tym, co dziecko lubi; czy jest to sport, czy też inne hobby. Porozmawiaj z nimi o tym, co jest dla nich ważne i okaż swoje wsparcie.

Jeśli niepokoją Cię jakiekolwiek utrzymujące się zmiany w zachowaniu dziecka, porozmawiaj z innymi członkami jego społeczności i przedyskutuj wszelkie kwestie z lekarzem.

Zdrowy tryb życia

Wszystkie dzieci mogą odnieść korzyści z prowadzenia zdrowego stylu życia, które pozwala im osiągnąć zarówno dobrostan fizyczny, emocjonalny jak i psychiczny. Może to obejmować:

  • Zrównoważoną dietę
  • Utrzymanie aktywności fizycznej
  • Wygospodarowanie czasu na i umożliwienie zabawy w domu i na dworze
  • Udział w zajęciach prowadzonych w miejscowej społeczności i z przyjaciółmi
  • Przebywanie we wspierającej rodzinie, w której czują się bezpieczne i są wspierane we własnych wyborach

Gdzie można uzyskać wsparcie?

Rodzice, rodziny, przyjaciele, nauczyciele i pracownicy ochrony zdrowia, jak psychiatra dziecięcy, mogą zapewnić wsparcie dzieciom zagrożonych rozwojem problemów z samopoczuciem psychicznym.

Jednym z najistotniejszych sposobów wsparcia rodzicielskiego jest słuchanie i poważne traktowanie uczuć dzieci. Rodzice mogą zwrócić się także z prośbą o wsparcie do innych osób, jeśli uważają, że ich dziecko jest przygnębione przez dłuższy czas, te uczucia wpływają na codzienne zadowolenie dziecka z życia lub jeśli jego zachowanie wpływa na życie rodzinne.

Rodzice zaniepokojeni zdrowiem psychicznym dziecka mogą porozmawiać na temat własnych doświadczeń z innymi członkami rodziny, przyjaciółmi i z osobami z dalszego otoczenia dziecka, aby dowiedzieć się, czy oni również zauważyli zmiany w jego zachowaniu. Zmiany te można następnie omówić z lekarzem dziecka.

Lekarz może skierować do psychologa lub doradcy w celu oceny zdrowia psychicznego i emocjonalnego dziecka oraz zorganizowania potrzebnego wsparcia lub leczenia. Program leczenia może obejmować terapię indywidualną lub rodzinną, pomoc ze strony szkoły dziecka lub programy społeczne mające na celu wspieranie młodych ludzi. Logopeda może również pomóc w rozwiązywaniu różnych problemów na tle rozwojowym.

Badania naukowe

Obecnie prowadzone są badania nad rolą mikrobioty jelitowej (zespołu mikroorganizmów zasiedlających przewód pokarmowy) jako czynnika modulującego pracę mózgu i zachowanie. Uważa się, że okresy zmian w mikrobiocie jelitowej współwystępują z rozwojem innych układów, a w szczególności mózgu i osi mikrobiota-jelito-mózg. Mając to na uwadze, naukowcy ocenili możliwość opracowania nowych strategii modulujących mikrobiotę jelitową we wczesnym okresie życia jako czynnika wspierającego rozwój układu nerwowego.

Wykazano również, że „toksyczny stres” (np. gdy dziecko doświadcza przemocy fizycznej lub emocjonalnej) zaburza rozwój architektury mózgu i innych układów ciała, zwiększając ryzyko rozwoju chorób związanych ze stresem i zaburzeń funkcji poznawczych. Epizody toksycznego stresu w dzieciństwie mogą wpływać na opóźnienie w rozwoju i pojawienie się problemów zdrowotnych w późniejszym życiu, w tym chorób serca, cukrzycy, nadużywania substancji psychoaktywnych i depresji.

Na podstawie wyników dużych badań sugeruje się, że opiekuńcze, czułe i niezawodne relacje mogą pomóc uzdrowić psychikę małych dzieci doświadczających zaniedbania.

Przypisy

  1.  Flannery JE, Stagaman K, Burns AR et al. Gut feelings begin in childhood: the gut metagenome correlates with early environment, caregiving, and behavior. mBio. 2020;11(1):e02780-19. doi:10.1128/mBio.02780-19
  2.  Ronan V, Yeasin R, Claud EC. Childhood Development and the Microbiome-The Intestinal Microbiota in Maintenance of Health and Development of Disease During Childhood Development. Gastroenterology. 2021;160(2):495-506. doi:10.1053/j.gastro.2020.08.065
  3.  Kurlansik SL, Maffei MS. Somatic Symptom Disorder. Am Fam Physician. 2016;93(1):49-54.
  4.  Cowan CSM, Dinan TG, Cryan JF. Annual research review: critical windows – the microbiota–gut–brain axis in neurocognitive development. Child Psychol Psychiatry. 2020;61(3):353-371. doi:10.1111/jcpp.13156
  5.  Borre YE, O’Keeffe GW, Clarke G, Stanton C, Dinan TG, Cryan JF. Microbiota and neurodevelopmental windows: implications for brain disorders. Trends Mol Med. 2014;20(9):509-518. doi:10.1016/j.molmed.2014.05.002
  6.  Toxic stress. Harvard University Center on the Developing Child. Accessed February 2021. https://developingchild.harvard.edu/science/key-concepts/toxic-stress/
  7.  The Science of Neglect: The Persistent Absence of Responsive Care Disrupts the Developing Brain: Working Paper 12. National Scientific Council on the Developing Child. 2012. Accessed February 2021. https://developingchild.harvard.edu/resources/the-science-of-neglect-the-persistent-absence-of-responsive-care-disrupts-the-developing-brain
Może zainteresuje Cię...

Padaczka

Młodzieńcza padaczka miokloniczna (JME, ang. juvenile myoclonic epilepsy) jest zaliczana do grupy idiopatycznych padaczek uogólnionych czyli do padaczek spowodowanych wyłącznie predyspozycją genetyczną1.

Stwardnienie rozsiane

Rezonans magnetyczny (MR, ang. magnetic resonance) jest badaniem obrazowym ciała (w przypadku SM dotyczy mózgu i rdzenia kręgowego), w którym wykorzystuje się silne pole magnetyczne i fale o częstotliwości radiowej bez promieniowania jonizującego.

Stwardnienie rozsiane

Stwardnienie rozsiane (SM, sclerosis multiplex) jest chorobą, w której układ odpornościowy organizmu atakuje ośrodkowy układu nerwowy, uszkadzając mielinę, tj. białko tworzące osłonkę wokół włókien nerwowych. Uważa się, że u osób z predyspozycją genetyczną do wystąpienia stwardnienia rozsianego chorobę wywołują czynniki środowiskowe.

Witaj ponownie

Aby uzyskać dostęp do informacji, zaloguj się, używając swoich danych

Nie masz konta? Zarejestruj się