Dowiedz się więcej na temat zaburzeń ze spektrum autyzmu, ich zróżnicowanego wpływu na ludzi, a także na temat strategii i sposobów pomocy.
Autyzm jest trwającym całe życie zaburzeniem rozwoju, które wpływa na sposób, w jaki pracuje mózg danej osoby, jak się ona komunikuje i postrzega świat. W związku z tym pacjenci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu mogą potrzebować pomocy w niektórych dziedzinach życia.
Autyzm należy do szerokiej grupy zaburzeń, co sprawia, że objawy obserwowane u poszczególnych osób mogą być różne. Chociaż u wielu osób objawy zaburzeń ze spektrum autyzmu są podobne, to jednak każdy pacjent doświadcza ich na swój sposób.
Autyzm może być określany na różne sposoby:
Termin autyzm został po raz pierwszy użyty w 1943 r. przez psychiatrę Leo Kannera. W przeszłości uważano, że to zaburzenie jest rzadkie, ale lepsze zrozumienie i większa świadomość autyzmu przyczyniły się do szybkiego wzrostu liczby rozpoznań na całym świecie.
Liczba przypadków autyzmu w poszczególnych krajach jest różna, jednak na podstawie przeprowadzonych badań stwierdza się, że na świecie zaburzenia te występują u jednej na 132 osoby. Z badań przeprowadzonych w ramach programu Autism Spectrum Disorders in the European Union (ASDEU) wynika, że w Europie średnio jedno na 89 dzieci w wieku 7–9 lat cierpi na jakąś postać ASD. Według Amerykańskiego Centrum Zwalczania i Zapobiegania Chorobom (CDC, Centre for Disease Control and Prevention) częstość występowania ASD u ośmiolatków w 2016 r. była jeszcze większa i wynosiła 1 na 54 dzieci.
W badaniu opublikowanym w Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry pokazano również, że zaburzenia te częściej występują u osób płci męskiej; przy czym autyzm rozpoznaje się trzy razy częściej u chłopców niż u dziewczynek. Naukowcy wciąż badają różnice dotyczące wpływu autyzmu na chłopców i dziewczynki, a także potencjalny wpływ płci na rozpoznanie tego typu zaburzeń.
Należy pamiętać o tym, że u każdego pacjenta doświadczenia związane z autyzmem mogą być inne. Podobnie jak każdy z nas, osoby z autyzmem mają swoje mocne i słabe strony, upodobania i preferencje.
Istnieją pewne wspólne cechy osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, jednak ich nasilenie u każdego pacjenta może być inne.
Osoby z autyzmem często mają trudności w następujących obszarach:
Autyzm jest zaburzeniem ujawniającym się po porodzie lub w pierwszych latach życia dziecka.
U małych dzieci wczesne oznaki często obejmują brak reakcji na własne imię, unikanie kontaktu wzrokowego, nieodwzajemnianie uśmiechu, opóźnione rozpoczęcie lub brak mówienia, powtarzanie ruchów (takich jak machanie rękoma lub kołysanie się), doświadczanie silnych reakcji na bodźce smakowe, dźwiękowe i zapachowe oraz epizody gwałtownych reakcji emocjonalnych (załamania) mogących przypominać napady złości.
Starsze dzieci mogą mieć również trudności z wyrażaniem własnych uczuć oraz utożsamianiem się z innymi osobami. Dzieci mogą rozwijać szczególne zainteresowania i mieć trudności z nawiązywaniem przyjaźni.
Badania nad przyczynami autyzmu nie przyniosły jeszcze jakichkolwiek, jednoznacznych wyników. Wskazuje się tutaj na pewną rolę czynników genetycznych jak i środowiskowych.
Przyczyny autyzmu nie są znane. Wiadomo jednak, że tych zaburzeń nie powodują szczepionki, nieprawidłowe wychowanie, dieta czy styl życia. Autyzm nie jest też chorobą zakaźną, którą można przekazać innej osobie.
Niekiedy autyzm rozpoznaje się u kilku członków danej rodziny. Istnieją przekonujące badania naukowe wskazujące, że może mieć on podłoże genetyczne.
Przeprowadzono wiele badań na temat bliźniąt i autyzmu, takich jak Twins Early Development Study. W badaniach stwierdzono, że prawdopodobieństwo wystąpienia autyzmu u drugiego z bliźniąt, kiedy pierwsze ma autyzm, wynosi od 62% do 94% u bliźniąt jednojajowych (identycznych) oraz od 5% do 61% u bliźniąt dwujajowych (nieidentycznych).
Chociaż takie badania pomagają naukowcom lepiej zrozumieć rolę DNA (materiału genetycznego) w autyzmie, ten związek nadal nie został wyjaśniony.
Na podstawie wyników badań sugeruje się, że rolę w rozwoju autyzmu mogą odgrywać pewne czynniki. Nie występują one jednak u każdej osoby z autyzmem, dlatego też nie powinny być traktowane jako jednoznaczna przyczyna zaburzenia.
Na przykład prawdopodobieństwo wystąpienia autyzmu jest wyższe u dzieci posiadających zbyt wiele lub zbyt mało kopii pewnych genów; podobną zależność obserwuje się w przypadku dzieci, których matki doświadczyły ciężkiego zakażenia podczas ciąży. Na podstawie wyników jednego z badań wskazuje się, że objawy autyzmu u osób ze współwystępowaniem obu czynników mogą być bardziej gwałtowne.
Autyzm jest zaburzeniem utrzymującym się przez całe życie. Chociaż zaburzenia ze spektrum autyzmu są nieuleczalne, właściwe wsparcie często pozwala na osiągnięcie dobrej kontroli objawów. W poniższej części dotyczącej postępowania i leków bardziej szczegółowo przedstawiono szereg sposobów, które mogą być pomocne u osób z autyzmem.
Autyzm nie skraca oczekiwanej długości życia. Osoby z autyzmem zwykle umierają jednak w młodszym wieku niż ich rówieśnicy w =populacji ogólnej. W badaniu przeprowadzonym przez szwedzki Karolinska Institutet i opublikowanym w The British Journal of Psychiatry, pokazano, że do głównych przyczyn przedwczesnych zgonów należy padaczka, na którą osoby z autyzmem mogą być podatne oraz samobójstwa związane z wyższym odsetkiem problemów ze zdrowiem psychicznym spotykanych w tej grupie osób.
Chociaż autyzm często rozpoznaje się u dzieci i młodzieży, to u niektórych osób zaburzenie zostaje zdiagnozowane dopiero po osiągnięciu dorosłości. Osoby te mogły przez lata nauczyć się „zachowań naśladowczych”, aby ukryć widoczne oznaki autyzmu; może to również wynikać z faktu, że w dzieciństwie rozpoznano u nich inne, pokrewne zaburzenia, bez potwierdzenia autyzmu.
W zależności od wieku droga do postawienia rozpoznania może być nieco inna.
Pierwszym krokiem jest rozmowa z pracownikiem ochrony zdrowia. Może to być:
W przypadku podejrzenia autyzmu u rodzica lub dziecka jedna z wyżej wymienionych osób może skierować Cię na ocenę w kierunku autyzmu, która zostanie przeprowadzone przez lekarzy praktyków zajmujących się tym zaburzeniem.
Diagnostyka tych zaburzeń może być czasochłonna. Dobrym pomysłem w okresie poprzedzającym rozpoznanie jest poszukanie dodatkowego wsparcia oferowanego przez lekarza lub lokalne organizacje non-profit zajmujące się autyzmem.
Z reguły autyzm rozpoznaje się po przeprowadzeniu pełnej oceny składającej się z szeregu testów. Można je wykonać podczas jednej długiej oceny lub w ramach kilku wizyt. Testy przygotowane dla dzieci i dorosłych są różne.
Testy dla dzieci obejmują szereg obserwacji wykonywanych podczas zabawy oraz interakcji dziecka z innymi osobami. Zespół oceniający może odwiedzić szkołę lub przedszkole, żeby ocenić zachowanie dziecka. Członkowie zespołu zapoznają się również z opinią lekarza dziecka, pracowników szkoły lub przedszkola, a także przeprowadzą szczegółową rozmowę z rodzicami lub opiekunami na temat jego rozwoju.
Ocena osób dorosłych obejmuje analizę opinii lekarskich i wypełnionych kwestionariuszy diagnostycznych. Proces diagnostyczny może również obejmować rozmowę z osobami z bliskiego otoczenia ocenianej osoby dorosłej, co potencjalnie pozwala uzyskać lepszy obraz jej zachowań w dzieciństwie.
Autyzm jest nieuleczalną niesprawnością utrzymującą się przez całe życie. Leczenie należy przede wszystkim traktować w kategorii wsparcia – istnieje szereg metod pomagających osobom z autyzmem radzić sobie z trudnościami i żyć pełnią życia.
Autyzm jest złożonym zaburzeniem w różny sposób wpływającym na dotknięte nim osoby, dlatego też metody wsparcia zależą od potrzeb danej osoby i mogą zmieniać się w ciągu ich życia.
U wielu osób z autyzmem stwierdza się również zaburzenia współistniejące, takie jak: trudności w uczeniu się, problemy ze zdrowiem psychicznym, padaczka, problemy ze snem i układem pokarmowym. W postępowaniu z tymi zaburzeniami pomocne mogą być pewne metody leczenia lub wsparcia, które zawsze należy uważnie monitorować.
Obecnie nie ma leków, które mogą wyleczyć autyzm. Dostępne są jednak interwencje potencjalnie przynoszące poprawę w zakresie zachowania, umiejętności i rozwoju językowego. Dostępne są także metody leczenia farmakologicznego, które pomagają w radzeniu sobie z neurologicznymi, psychiatrycznymi oraz innymi chorobami współistniejącymi. Należą do nich leki przeciwpadaczkowe, przeciwpsychotyczne (neuroleptyki), substancje psychostymulujące (stymulanty) i środki nasenne.
Psychoterapia może odgrywać istotną rolę we wspieraniu osób z autyzmem. Pozwala to osobom z autyzmem pogodzić się ze swoim zaburzeniem i rozwinąć strategie radzenia sobie z trudnościami, a także nauczyć się technik relaksacyjnych.
Terapeuci stosują różne metody, które zależą od ich kwalifikacji oraz potrzeb osoby z autyzmem. Mogą one obejmować:
Terapię poznawczo-behawioralną (CBT, Cognitive behavioural therapy) –przydatną metodę, która pomaga uporać się z negatywnymi wzorcami myślowymi i połączyć myśli z emocjami oraz działaniami.
Terapia przez zabawę – często stosowana u dzieci. Polega na zachęcaniu ich do angażowania się w wybrane przez nie zabawy wraz z terapeutą, w celu poprawy umiejętności społecznych i emocjonalnych, pomocy w wykształceniu odmiennych sposobów myślenia oraz poprawy umiejętności językowych i komunikacyjnych.
Inne specjalistyczne terapie –takie jak logopedia, fizjoterapia i terapia zajęciowa.
Dostęp do wspomnianych terapii (różni się w poszczególnych krajach) można uzyskać na podstawie skierowania wystawionego przez lekarza rodzinnego/ POZ lub innego pracownika ochrony zdrowia. Terapię może zaproponować również pracodawca lub szkoła dziecka. Można ich również szukać prywatnie.
Osoby korzystające z usług prywatnego doradcy powinny sprawdzić, czy jest on członkiem odpowiedniej organizacji zawodowej.
W badaniach pokazuje się, że ważną rolę w pomocy osobom z autyzmem odgrywają interwencje łączące czynniki psychologiczne i społeczne. W przypadku dzieci i młodzieży obejmują one strategie oparte na zabawie z udziałem rodziców, opiekunów i nauczycieli. W przypadku osób dorosłych pomocne mogą być programy wspierania zatrudnienia, zorganizowane zajęcia rekreacyjne oraz trening umiejętności społecznych.
Wiele dzieci z autyzmem otrzymuje dodatkowe wsparcie w ramach systemu edukacji. Niektóre mogą nadal kształcić się w dotychczasowym systemie edukacji, korzystając z odpowiednio dostosowanej pomocy w nauce. Z kolei inne mogą zmienić szkołę na placówkę edukacyjną specjalizującą się w kształceniu dzieci z autyzmem oraz innymi niepełnosprawnościami.
Opisywane interwencje mogą mieć kluczowe znaczenie w pomaganiu osobom z autyzmem w zakresie rozwoju umiejętności życiowych i radzenia sobie z zachowaniami związanymi ze stresem, takimi jak wyrządzanie sobie krzywdy (autoagresja) lub niszczenie przedmiotów wokół siebie.
Niektórzy uważają, że osoby z zaburzeniami ze spektrum autyzmu mogą odnosić korzyść z przestrzegania specjalnej diety. W badaniach oceniono różne interwencje dietetyczne, stwierdzając ich potencjalną przydatność; potrzebne są jednak szersze badania dostarczające mocniejszych dowodów naukowych.
Ćwiczenia fizyczne mają kluczowe znaczenie dla zachowania dobrego stanu zdrowia i samopoczucia u dzieci i dorosłych z autyzmem. Nie tylko stwarzają doskonałe możliwości interakcji z innymi i ćwiczenia umiejętności społecznych w spokojnym otoczeniu, ale także pomagają w poprawie kondycji i zwiększeniu siły mięśniowej. Jest to szczególnie ważne, ponieważ badania pokazują, że dzieci z autyzmem mają zwykle mniejszą siłę mięśniową i wytrzymałość niż ich rówieśnicy.
Kluczową sprawą jest znalezienie odpowiedniego rodzaju aktywności fizycznej dopasowanego do potrzeb danej osoby. Wiele osób z autyzmem woli przebywać w spokojniejszych miejscach lub w mniejszych grupach. Zazwyczaj wolą spędzać czas z tymi samymi osobami i prowadzącym zajęcia, ponieważ wiedzą, czego mogą się spodziewać.
Ćwiczenia ze zwierzętami – takie jak jazda konna – mogą stanowić pozytywny sposób na rozwój interakcji niewerbalnej. Dobrym pomysłem jest wybór zajęć pomagających rozwijać pewne umiejętności, takie jak równowaga, elastyczność i koordynacja, a także aktywności związanych z bieganiem, łapaniem i rzucaniem.
W ostatnich dziesięcioleciach nasza wiedza i świadomość istnienia autyzmu znacznie się poprawiły, co w dużej mierze zawdzięczamy prowadzonym badaniom. W 2019 r. Amerykański Narodowy Instytut Zdrowia (NIH, National Institute of Health) przyznał ponad cztery miliony dolarów na szereg projektów badawczych mających na celu opracowanie narzędzi przesiewowych do wykrywania oznak zaburzeń ze spektrum autyzmu w pierwszym roku życia.
Kiedy jednak spojrzymy na to zagadnienie w szerszym kontekście uwzględniającym liczbę osób z autyzmem, –zauważymy, że w różnych krajach często stosuje się odmienne metody badawcze. Może to utrudniać wykonywanie istotnych porównań dotyczących wpływu autyzmu na ludzi.
Dla przykładu, w niektórych badaniach nad autyzmem uwzględnia się zespół Aspergera, a w innych nie. Może to w znacznym stopniu wpływać na dane statystyczne dotyczące płci, ponieważ zespół Aspergera częściej rozpoznaje się u mężczyzn niż kobiet. Podobnie, dane statystyczne to tylko jeden z elementów całości, ponieważ zgodnie z panującym przekonaniem u wielu osób dorosłych i wielu kobiet zaburzenia te nie zostają rozpoznane.
W poprawie zrozumienia potrzeb osób z autyzmem pomocne mogą być badania nad chorobami współistniejącymi. Przykładowo, w jednym z badań wykazano, że u około 50% osób z autyzmem występuje również lęk lub depresja. Dla porównania, wspomniane zaburzenia występują u około 15% osób w populacji neurotypowej (osoby o typowych zdolnościach rozwojowych, intelektualnych i poznawczych). Pozwala to wysunąć silne argumenty przemawiające za koniecznością zapewnienia pomocy osobom z autyzmem w zakresie zdrowia psychicznego.
Padaczka
Stwardnienie rozsiane
Stwardnienie rozsiane
Zapisz się na naszą listę mailingową
Otrzymuj najnowsze aktualizacje z bloga Neuraxpharm.
Aby uzyskać dostęp do informacji, zaloguj się, używając swoich danych
Nie masz konta? Zarejestruj się
