Η ψυχική υγεία, όπως και η σωματική, αποτελεί απαραίτητο συστατικό της ζωής. Ενώ υπάρχει μια ακατάπαυστη ροή πληροφοριών για το πώς να φροντίζουμε το σώμα μας, εδώ και πάρα πολύ καιρό δεν υπήρχαν πληροφορίες για το τι πρέπει να κάνουμε, σε ποιον πρέπει να απευθυνόμαστε και ποια προϊόντα μπορούμε να παίρνουμε, προκειμένου να φροντίζουμε την ψυχική μας ευεξία.
Η αυξημένη ευαισθητοποίηση και προθυμία της κοινωνίας να μιλάμε για την ψυχική υγεία έχει φέρει μια νέα εποχή κατανόησης και αποδοχής και έχει υπερνικήσει ένα μέρος του αντίστοιχου δημόσιου στίγματος, Όμως, υπάρχουν ακόμα πολλές προκλήσεις μπροστά μας.
Η κακή ψυχική υγεία έχει τρομερές κοινωνικές επιπτώσεις: Το 25% του πληθυσμού της Ευρώπης πάσχει από κατάθλιψη ή άγχος και οι νευροψυχιατρικές διαταραχές είναι υπεύθυνες για το 19,5% της επιβάρυνσης που προκαλούν οι ασθένειες στις χώρες της ΕΕ. Παράλληλα, το κόστος αντιμετώπισης των διαταραχών της διάθεσης και του άγχους φτάνει τα 170 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως1.
Όλα αυτά έχουν ολέθριο αντίκτυπο στο προσωπικό επίπεδο: κατεστραμμένες ζωές, διαλυμένες οικογένειες και χαμένες ευκαιρίες. Έως και το 50% των μακροχρόνιων αναρρωτικών αδειών οφείλεται στην κατάθλιψη και το άγχος1, ενώ δεν υπάρχει καμία χώρα που να μην αντιμετωπίζει προβλήματα με την αυτοκτονία. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ξεκίνησε μια εκστρατεία πρόληψης της αυτοκτονίας το 2019, αφού καταγράφθηκε ότι 128.000 άνθρωποι στην Ευρώπη αυτοκτονούν κάθε χρόνο2.
Τα προβλήματα ψυχικής υγείας είναι περίπλοκα και έχουν ισχυρές επιρροές, όπως τα οικογενειακά προβλήματα, οι δυσκολίες στην απασχόληση, η φτώχεια, οι διακρίσεις και η ανεπαρκής πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη.
Η Mental Health Europe, το μεγαλύτερο ανεξάρτητο δίκτυο οργανώσεων που εκπροσωπούν χρήστες, επαγγελματίες και παρόχους υπηρεσιών ψυχικής υγείας σε όλη την Ευρώπη, πραγματοποιεί εκστρατεία για τη ισοδύναμη μεταχείριση της ψυχικής υγείας με της σωματικής, όσον αφορά τη χρηματοδότηση και τις παροχές. Συγκεκριμένα δηλώνει: «Αγωνιζόμαστε για την ψυχική υγεία, την ευεξία και τα δικαιώματα των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας. Προάγουμε την ευαισθητοποίηση, ώστε να δοθεί τέλος στο στίγμα και στις διακρίσεις που συνοδεύουν τα προβλήματα ψυχικής υγείας». 3
Είναι πολύ πιθανό να αντιμετωπίσουμε όλοι μας προβλήματα ψυχικής υγείας στη ζωή μας. Όμως, για πολλούς ανθρώπους αυτά τα προβλήματα δεν αποτελούν απλώς μια προσωρινή φάση, αλλά έχουν ριζικές και επίμονες αρνητικές επιπτώσεις στην ευτυχία, καθώς και στην ικανότητά τους να χτίζουν και να διατηρούν σχέσεις, αλλά και μια παραγωγική ζωή.
Οι επιπτώσεις αρχίζουν να εμφανίζονται σε νεαρή ηλικία και συνεχίζονται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής. Υπάρχουν επιστημονικές έρευνες που δείχνουν ότι τα παιδιά και οι έφηβοι που αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας είναι πιο πιθανό να έχουν χαμηλότερες σχολικές επιδόσεις και μειωμένες δυνατότητες απασχόλησης. Οι ενήλικες γίνονται λιγότερο παραγωγικοί στην εργασία και είναι πιο πιθανό να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στις σχέσεις τους, ενώ οι ηλικιωμένοι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να απομονώνονται όταν βιώνουν προβλήματα ψυχικής υγείας. 4
Οι επιτακτικοί λόγοι για τον αποστιγματισμό της ψυχικής υγείας και τη βελτίωση των παροχών σχετικών υπηρεσιών ξεπερνούν κάθε ηλικιακό, κοινωνικοοικονομικό και γεωγραφικό όριο ή διαχωρισμό βάσει φύλου.
Η αύξηση των διαθέσιμων στοιχείων και της ευαισθητοποίησης όσον αφορά την επιβάρυνση που προκαλούν τα προβλήματα ψυχικής υγείας στην Ευρώπη έχει οδηγήσει σε βελτιώσεις, αλλά οι προσωπικές και οικονομικές επιπτώσεις εξακολουθούν να αποτελούν μάστιγα για την κοινωνία και τα εθνικά συστήματα υγείας.
Η ψυχική και σωματική υγεία είναι αλληλένδετα στοιχεία της ζωής μας και το καθένα από αυτά μπορεί να επηρεάσει το άλλο αρνητικά ή θετικά. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ορίζει την υγεία ως «κατάσταση πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευημερίας και όχι απλώς απουσία ασθένειας ή αναπηρίας». 5
Ο ορισμός αυτός παραμένει αμετάβλητος από το 1948.
Έρευνες έχουν δείξει ότι το 30% των ανθρώπων που πάσχουν από ένα μακροχρόνιο πρόβλημα σωματικής υγείας αντιμετωπίζουν επίσης κατάθλιψη ή άγχος. Ο αντίκτυπος που έχει η κακή ψυχική υγεία στις σωματικές ασθένειες εκτιμήθηκε ότι επιβαρύνει το εθνικό σύστημα υγείας της Αγγλίας με 9 δισεκατομμύρια ευρώ τον χρόνο 6. Κόστος αντίστοιχου μεγέθους συναντάται σε όλη την Ευρώπη και αποτελεί σημαντικό ποσοστό του συνολικού ποσού των 600 δισεκατομμυρίων ευρώ που δαπανάται για την ψυχική υγεία στις 28 χώρες της ΕΕ. 7
Παραπομπές:
- World Health Organisation Regional Office for Europe. Facts and Figures. Accessed February 2021. https://www.euro.who.int/en/health-topics/noncommunicable-diseases/mental-health/news/news/2012/10/depression-in-europe/depression-in-europe-facts-and-figures
- World Health Organisation Regional Office for Europe. WHO launches campaign on suicide prevention. Accessed February 2021. https://www.euro.who.int/en/media-centre/events/events/2019/09/who-launches-campaign-on-suicide-prevention
- Mental Health Europe. Our Mission. Accessed February 2021. https://www.mhe-sme.org/who-we-are-2/#1506698796176-ec64e16f-8e5b
- OECD/European Union. Promoting mental health in Europe. November 2018. Accessed February 2021. https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/health_glance_eur-2018-4-en.pdf?expires=1611771169&id=id&accname=guest&checksum=82CAA689890C8B4CDD6F862F9C004FFC
- World Health Organization. What is the WHO definition of health? Accessed February 2021. https://www.who.int/about/who-we-are/frequently-asked-questions
- The King’s Fund. Mental Health: Time to Think Differently. Accessed February 2021. https://www.kingsfund.org.uk/projects/time-think-differently/trends-disease-and-disability-mental-physical-health
- Mental health problems costing Europe heavily. Accessed February 2021. https://www.oecd.org/newsroom/mental-health-problems-costing-europe-heavily.htm
