Multiple sclerose (MS) is een neurologische aandoening die de zenuwen in de hersenen en het ruggenmerg aantast. Het veroorzaakt schade aan de myelineschede, de beschermende laag rond de zenuwvezels in het centrale zenuwstelsel. Meer informatie over de symptomen, risicofactoren en hoe het wordt vastgesteld en behandeld ontdek je hier.
Multiple sclerose (MS) is een chronische (langdurige) aandoening die schade veroorzaakt aan het centrale zenuwstelsel, waaronder de zenuwen in de hersenen, het ruggenmerg en de oogzenuwen. Bij MS valt het immuunsysteem de myelineschede (de beschermende laag rond de zenuwvezels) aan. Deze zenuwschade onderbreekt de stroom van boodschappen van het centrale zenuwstelsel, waardoor de lichaamsfuncties verminderen of uitvallen. MS veroorzaakt een breed scala aan symptomen, zoals vermoeidheid, problemen met lopen, problemen met het zicht en problemen met denken en plannen.
Er zijn drie hoofdsoorten van MS. Ze worden genoemd naar de manier waarop ze het lichaam in de loop der tijd beïnvloeden:
Relapsing-remitting MS (RRMS): De meeste mensen met de diagnose ‘MS’ (85%) hebben relapsing-remitting multiple sclerose (RRMS) en ervaren de eerste tekenen van de ziekte op jongvolwassen leeftijd (begin 20)1. Iemand met RRMS heeft periodes waarin bestaande of nieuwe symptomen agressief opflakkeren; zo’n periode staat bekend als een herval, flare-up of exacerbatie. Hervallen gebeuren vaak zonder enige waarschuwing, hoewel ze stressgerelateerd kunnen zijn of kunnen optreden na een ziekte. Ze duren meestal een paar dagen of weken, en de symptomen verbeteren dan langzaam over een vergelijkbare tijd. De periode tussen de aanvallen, wanneer de symptomen verdwijnen, wordt remissie genoemd. De MS is echter nog steeds actief tijdens deze perioden, en de schade aan de zenuwen kan blijven duren. Na de diagnose krijgt iemand met MS af en toe een herval, gevolgd door weken, maanden of zelfs jaren van remissie.
Secundair Progressieve MS (SPMS): Indien onbehandeld, loopt tot 80% van de mensen met RRMS het risico SPMS te ontwikkelen, maar met behandeling ligt dit aantal veel lager2. Dit gebeurt langzaam, meestal over een periode van 10 à 15 jaar. In deze fase stopt het oude patroon van hervallen, gevolgd door perioden van remissie meestal. Sommige mensen kunnen nog steeds hervallen, maar zullen daarna waarschijnlijk niet volledig herstellen en hebben voortdurend last van bepaalde symptomen. Bij SPMS verergeren de symptomen geleidelijk in de loop der tijd. SPMS ontwikkelt zich meestal uit RRMS, hoewel bij een klein aantal mensen van begin af aan de diagnose ‘SPMS’ wordt gesteld.
Primair Progressieve MS (PPMS): Ongeveer 15 à 20% van de MS-patiënten krijgt te maken met PPMS3. Bij PPMS verergeren de symptomen geleidelijk in de loop der tijd. Het wordt ‘primair progressief’ genoemd omdat de ziekte vordert vanaf de eerste (primaire) symptomen. Er zijn geen remissies, maar er kunnen lange perioden zijn waarin de aandoening zich lijkt te stabiliseren, zonder merkbare veranderingen.
Er zijn wereldwijd naar schatting 2,1 à 2,2 miljoen mensen met MS4,5 en de aandoening komt twee tot drie keer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen6,7.
Volgens het European Multiple Sclerosis Platform lijden in heel Europa meer dan 700.000 mensen aan MS. Dit betekent dat meer dan een miljoen mensen in de hele EU door MS worden getroffen door hun rol als verzorger en familielid8.
Iedereen ervaart MS op een andere manier. Er is een breed scala aan symptomen, die persoonsgebonden zijn en verschillende delen van het lichaam kunnen treffen.
MS kan veel verschillende symptomen veroorzaken en er is geen typisch patroon dat voor iedereen geldt. Een vroeg symptoom voor de ene persoon wordt door iemand anders mogelijk nooit ervaren.
Maar in het algemeen zijn dit enkele van de meest voorkomende eerste symptomen:
Andere symptomen van MS worden hieronder genoemd, maar deze komen minder vaak voor in de vroege fasen van de aandoening en treden meestal in een latere fase op.
Afhankelijk van het type MS dat je hebt, kunnen de symptomen in fasen komen en weer verdwijnen en geleidelijk verergeren.
Het is niet te voorspellen hoe MS zich zal ontwikkelen. Je kan op verschillende momenten verschillende symptomen hebben.
Het International Advisory Committee on Clinical Trials of MS geeft standaarddefinities voor de vier basisvormen van MS, namelijk10:
Klinisch geïsoleerd syndroom (CIS, clinically isolated syndrome) was niet opgenomen in de oorspronkelijke klinische definities van MS11. Het wordt nu echter erkend als de eerste episode van neurologische symptomen die je kan ervaren en die meestal minstens 24 uur duren. CIS kan de eerste aanwijzing zijn dat je MS hebt. Sommige mensen krijgen echter nooit verdere symptomen.
Een MRI-scan zal bevestigen of er laesies (beschadigde gebieden) in de hersenen of het ruggenmerg zijn. Als dit het geval is, is de kans op nieuwe aanvallen groter en is de diagnose MS waarschijnlijker.
Er is ook een late (of gevorderde) fase van MS dat de meeste mensen nooit zullen bereiken. Als MS de gevorderde fase bereikt, kan je het vermogen om te lopen verliezen en kan je andere levensveranderende symptomen ervaren, zoals niet kunnen spreken of schrijven. Je kan specifieke zorg en ondersteuning nodig hebben om tegemoet te komen aan je dagelijkse behoeften.
In de late of gevorderde fase kunnen meerdere MS-symptomen tegelijkertijd optreden en is er sprake van aanzienlijke lichamelijke beperkingen. MS-symptomen in de late fase zijn onder andere:
Veel van de symptomen bij MS in een late fase zijn dezelfde als bij andere vormen van MS. Het verschil met MS in een late fase is echter dat veel van de symptomen waarschijnlijk tegelijkertijd optreden, en dat ze voor artsen moeilijk te behandelen kunnen zijn.
Het is momenteel niet bekend waarom sommige mensen MS ontwikkelen. Waarschijnlijk wordt de aandoening veroorzaakt door een combinatie van genetische en omgevingsfactoren.
MS is een auto-immuunziekte, wat betekent dat het immuunsysteem van het lichaam delen van het lichaam aanziet voor een vreemde stof en de eigen weefsels aanvalt. Bij MS valt het immuunsysteem de myelineschede aan, die de zenuwvezels in de hersenen en het ruggenmerg beschermt en bedekt. De myelineschede raakt op kleine plekken ontstoken, waardoor de boodschappen (signalen) die langs de zenuwen lopen, worden verstoord, wat leidt tot de neurologische tekenen en symptomen van MS.
Het is nog niet duidelijk waardoor het immuunsysteem de myelineschede aanvalt, maar enkele factoren die een rol kunnen spelen bij de ontwikkeling van MS zijn:
MS is niet direct erfelijk. Als een broer of zus echter MS heeft, is het risico groter om de ziekte te krijgen. Het risico wordt geschat op ongeveer 2 à 4% vergeleken met een risico van 0,2% bij de algemene bevolking13.
MS is noch besmettelijk, noch erfelijk. Wetenschappers hebben enkele factoren vastgesteld die uiteindelijk een rol kunnen spelen bij het veroorzaken van MS:
Geslacht: Vrouwen ontwikkelen vaker MS, wat erop wijst dat hormonen een rol kunnen spelen.
Leeftijd: De meeste mensen krijgen de diagnose ‘MS’ tussen de 20 en 40 jaar, hoewel de aandoening ook bij kinderen en oudere volwassenen kan voorkomen.
Locatie: MS komt vaker voor in delen van de wereld die het verst van de evenaar verwijderd zijn.
Etnische afkomst: MS komt voor bij de meeste etnische groepen; het komt echter het meest voor bij blanken van Noord-Europese afkomst.
Infecties: Bepaalde virale infecties kunnen het immuunsysteem activeren, wat bij sommige mensen tot MS leidt. Verschillende virussen worden onderzocht om na te gaan of deze bijdragen tot het ontstaan van MS, waaronder het Epstein-Barr-virus en het humaan herpesvirus 614,15.
MS is meestal niet dodelijk; het komt zelden voor dat je aan MS zelf overlijdt. Sommige mensen kunnen echter beperkingen ontwikkelen die hen kwetsbaarder maken voor ernstige complicaties, die fataal kunnen zijn.
De gemiddelde levensverwachting voor iemand met MS ligt ongeveer 5 à 10 jaar lager dan voor iemand zonder de aandoening, maar dit verschil in levensverwachting is de laatste jaren sterk afgenomen.
MS is niet gemakkelijk vast te stellen. Het is een complexe ziekte met veel verschillende symptomen. Als zich mogelijke MS-symptomen voordoen, is de eerste stap een arts te raadplegen.
De eerste tekenen en symptomen van MS verschillen van persoon tot persoon, en het kan moeilijk zijn aan te geven wanneer ze zich precies beginnen te ontwikkelen. Het kan enkele maanden duren om een juiste diagnose te krijgen, omdat de artsen alle mogelijke oorzaken van de symptomen moeten onderzoeken, waarvoor veel verschillende onderzoeken nodig zijn.
Als een arts denkt dat je MS hebt, zal hij je doorverwijzen naar een neuroloog – een specialist in aandoeningen die het centrale zenuwstelsel aantasten – om het te laten beoordelen.
Er bestaat geen test om MS vast te stellen. In plaats daarvan zal een arts een eerste beoordeling uitvoeren en eventueel een aantal bloedonderzoeken doen om andere oorzaken van de symptomen uit te sluiten. Ze zullen dan een verwijzing maken naar een neuroloog voor verder onderzoek, indien nodig.
Testen die neurologen gebruiken om de diagnose ‘MS’ te stellen zijn onder andere:
Er is geen genezende behandeling voor MS. In plaats daarvan zijn de behandeling en de medicatie gericht op het beheersen van de symptomen, het verminderen van het aantal hervallen en het vertragen van de voortgang van de ziekte.
De behandeling voor MS hangt af van de persoon en de symptomen of problemen die hij of zij ervaart.
Er is een reeks geneesmiddelen beschikbaar om de voortgang van MS te vertragen en de symptomen onder controle te houden.
De behandeling kan bestaan uit:
Veel mensen met MS volgen therapie, waaronder aanvullende therapieën, om hun symptomen onder controle te houden en hun gevoel van welzijn te vergroten. De therapieën kunnen worden ingezet naast conventionele behandelingen zoals DMT's.
Therapieën kunnen bestaan uit:
Het is essentieel dat mensen met MS regelmatig gesprekken voeren met hun zorgteam en minstens één keer per jaar een uitgebreide evaluatie van de zorg- en ondersteuningsbehoeften krijgt. Dit garandeert dat nieuwe symptomen of problemen worden aangepakt, dat ze toegang hebben tot de fysieke, psychologische en emotionele zorg die ze nodig hebben, en dat ze op de hoogte worden gehouden van nieuwe behandelmethoden.
Er bestaat geen aanbevolen vastgelegd dieet om de voortgang van MS te helpen vertragen, maar gezonde en evenwichtige voeding wordt aanbevolen. Uit onderzoek blijkt dat het volgen van een gezond dieet mensen met MS kan helpen hun fysieke en mentale gezondheid te verbeteren16. Het kan ook helpen MS-symptomen zoals constipatie en vermoeidheid te verlichten.
Gezonde, evenwichtige voeding moet een grote verscheidenheid aan voedingsmiddelen omvatten:
Regelmatige lichaamsbeweging is belangrijk voor de algemene gezondheid en fitheid. Uit onderzoek blijkt dat voor mensen met een lichte tot matige handicap als gevolg van MS, fysieke training doeltreffend is om zowel de aërobe capaciteit als de spierkracht te verbeteren. Het kan ook de mobiliteit, vermoeidheid en gezondheidsgerelateerde levenskwaliteit verbeteren1.
Als je regelmatig aërobe oefeningen doet, ontwikkel je:
Momenteel is er geen bewezen manier om te voorkomen dat MS zich ontwikkelt of om de ziekte volledig te genezen.
Experts zijn van mening dat een combinatie van genetische en omgevingsfactoren bijdraagt tot de ontwikkeling van MS. Zodra er een beter inzicht is in deze factoren, kan dit de deur openen naar preventiemethoden en doeltreffende behandelingsopties in de toekomst.
Hoewel onderzoekers er nog niet in geslaagd zijn de oorzaak van multiple sclerose te achterhalen of te bedenken hoe het kan worden voorkomen, is er wel een aanzienlijke vooruitgang geboekt waardoor de diagnose, de behandelingen en de ondersteuning zijn verbeterd.
Decennia van onderzoek naar MS en de werking van het immuunsysteem en het zenuwstelsel hebben een stevige basis gelegd voor verdere wetenschappelijke vooruitgang. Aanzienlijke investeringen in MS-onderzoek hebben geleid tot:
Nieuwe ontdekkingen zorgen voor voortdurende veranderingen in de behandelingsopties voor MS en helpen de aan MS gerelateerde beperkingen te verminderen.
CZS
Neuraxpharm
Contacteer ons
Word lid van onze mailinglijst
Ontvang de laatste updates van de Neuraxpharm blog.
Om toegang te krijgen tot deze informatie moet u inloggen met uw gebruikersnaam.
Geen account? Registreren
